در سال‌های اخیر، موضوع افزایش بازده چاه نفت به یکی از دغدغه‌های اصلی و استراتژیک شرکت‌های فعال در حوزه اکتشاف و بهره‌برداری از منابع هیدروکربنی تبدیل شده است. با گذشت زمان، بسیاری از چاه‌های تولیدی با چالش‌هایی مانند رسوب‌گذاری مواد معدنی، گرفتگی منافذ سنگی، افت فشار مخزن، و کاهش نفوذپذیری سازند مواجه می‌شوند؛ عواملی که در نهایت منجر به افت نرخ تولید نفت و گاز و کاهش بازده کلی چاه می‌گردند. در چنین شرایطی، شرکت‌های نفتی برای احیای توان تولید و افزایش بازده چاه نفت به استفاده از روش‌های علمی و پیشرفته مانند اسیدشویی هدفمند (Acidizing) روی آورده‌اند.

یکی از جدیدترین و مؤثرترین ترکیبات مورد استفاده در این زمینه چیست؟

یکی از جدیدترین و مؤثرترین ترکیبات مورد استفاده در این زمینه، انفوریک اسید یا همان اوره سولفات است. این ترکیب با دارا بودن خاصیت اسیدی ملایم و کنترل‌شده، توانایی چشمگیری در حل کردن رسوبات آهکی، سولفاتی و معدنی دارد و در عین حال، برخلاف اسیدهای قوی مانند HCl، موجب خوردگی شدید تجهیزات حفاری و لوله‌ها نمی‌شود. اوره سولفات با واکنش تدریجی خود، رسوبات را از دیواره چاه و منافذ سنگی حذف کرده و مسیر جریان سیال به سمت چاه را باز می‌کند. در نتیجه، جریان نفت و گاز با مقاومت کمتر و فشار مؤثرتر وارد لایه تولیدی می‌شود و به طور محسوسی افزایش بازده چاه نفت را به همراه دارد.

مفهوم اسیدشویی و ارتباط آن با افزایش بازده چاه نفت

اسیدشویی (Acidizing) یکی از مؤثرترین روش‌ها برای افزایش بازده چاه نفت است. در این روش، اسید وارد سازند می‌شود تا رسوبات آهکی، سولفاتی و معدنی را از بین ببرد و مسیر جریان سیال به چاه را باز کند. معمولاً از اسید کلریدریک (HCl) استفاده می‌شود، اما به دلیل خورندگی زیاد و خطرات بالا، انفوریک اسید (اوره سولفات) به عنوان جایگزینی ایمن‌تر پیشنهاد شده است.
انفوریک اسید با واکنش کنترل‌شده خود، ضمن جلوگیری از خوردگی، نفوذ اسید به لایه‌های عمیق‌تر را افزایش می‌دهد و در نتیجه باعث افزایش بازده چاه نفت می‌گردد.

نقش انفوریک اسید (اوره سولفات) در فرآیند افزایش بازده چاه نفت

انفوریک اسید از ترکیب اوره با اسید سولفوریک تشکیل می‌شود و به‌دلیل pH کنترل‌شده، واکنش ملایمی با سنگ‌های کربناته دارد. این ویژگی سبب می‌شود اسید قبل از مصرف شدن در نزدیکی چاه، به عمق سازند نفوذ کند.
این نفوذ کنترل‌شده موجب ایجاد مسیرهای اسیدی درون سنگ (wormholes) شده و انتقال سیال از سازند به چاه را تسهیل می‌کند. به‌همین دلیل در عملیات اسیدشویی ماتریسی، استفاده از اوره سولفات یکی از بهترین گزینه‌ها برای افزایش بازده چاه نفت محسوب می‌شود.

مزایای استفاده از اوره سولفات در افزایش بازده چاه نفت

۱. کاهش خوردگی تجهیزات
انفوریک اسید نسبت به اسید کلریدریک، خورندگی کمتری دارد و طول عمر تجهیزات حفاری و لوله‌ها را افزایش می‌دهد.
۲. نفوذ بیشتر اسید به عمق سازند
واکنش تدریجی این اسید باعث نفوذ بیشتر به لایه‌های سنگی و در نتیجه افزایش بازده چاه نفت می‌شود.
۳. ایمنی بالاتر در حمل و کاربری
اوره سولفات به‌دلیل خاصیت کنترل‌شده، خطر کمتری در حمل‌ونقل دارد و استفاده از آن در محیط‌های صنعتی آسان‌تر است.
۴. صرفه‌جویی اقتصادی
کاهش مصرف بازدارنده‌های خوردگی و اسیدهای غلیظ موجب کاهش هزینه‌ها و بهبود اقتصادی در فرآیند افزایش بازده چاه نفت می‌شود.
۵. پایداری در دما و فشار بالا
در چاه‌های عمیق که دما و فشار بالاست، اوره سولفات پایداری بالایی از خود نشان می‌دهد و واکنش مطلوب‌تری دارد.

تأثیر زیست‌محیطی در فرآیند افزایش بازده چاه نفت

یکی از مزایای مهم انفوریک اسید نسبت به اسیدهای قوی، کاهش اثرات زیست‌محیطی است. این ماده در صورت تماس با خاک یا آب، تجزیه‌پذیر بوده و خطر کمتری برای محیط‌زیست دارد. از این رو استفاده از آن در پروژه‌های افزایش بازده چاه نفت نه تنها ایمن‌تر، بلکه پایدارتر و دوستدار محیط‌زیست است.

کاربرد میدانی اوره سولفات در افزایش بازده چاه نفت

در بسیاری از پروژه‌های میدانی، استفاده از انفوریک اسید موجب افزایش قابل‌توجهی در نرخ تولید نفت شده است.
در یکی از چاه‌های کربناته جنوب ایران، استفاده از ترکیب اوره سولفات با افزودنی‌های کندکننده، باعث افزایش بازده چاه نفت تا ۳۵٪ نسبت به روش سنتی اسیدشویی با HCl شد.
این موفقیت ناشی از نفوذ بهتر اسید، کاهش خوردگی، و پاک‌سازی کامل منافذ مسدود شده بود.

مقایسه انفوریک اسید با اسید کلریدریک در افزایش بازده چاه نفت

✅ نتیجه‌گیری

به‌طور کلی، استفاده از انفوریک اسید یا همان اوره سولفات در عملیات اسیدشویی، روشی مؤثر و ایمن برای افزایش بازده چاه نفت است. این ترکیب با کنترل سرعت واکنش، نفوذ بیشتر به عمق سنگ و کاهش خوردگی تجهیزات، باعث بهبود چشمگیر در بهره‌وری تولید نفت می‌شود.
شرکت‌های نفتی که به دنبال روش‌های نوین و اقتصادی برای افزایش تولید هستند، می‌توانند با استفاده از اوره سولفات در فرآیند افزایش بازده چاه نفت، به عملکرد بهینه و پایداری طولانی‌مدت دست یابند.